مدیریت تلفیقی آفات صنوبر در استان‌های شمالی کشور

مدیریت کنترل تلفیقی آفات (Integrated pest management) مستلزم شناخت کمی و کیفی اکوسیستم می‌باشد. شناخت کمی و تنوع گیاهی و جانوری (Biodiversity) از طریق بررسی‌های فونستیک (Faunestic) و فلورستیک (Florestic) قابل حصول است. شناخت کیفی اکوسیستم، کشف روابط موجود و حاکم میان عوامل زنده (Biotic factors) و بررسی تأثیر عوامل غیرزنده‌ محیطی (Abiotic factors) در تغییرات جمعیت اعضای زنده اکوسیستم بخش دیگری از اطلاعات لازم برای تدوین برنامه کنترل را فراهم خواهد نمود. مطالعه روش‌ها و شیوه‌های گوناگون و مرسوم برای کنترل آن دسته از عواملی که خسارت آنها زیادتر از سطح زبان اقتصادی تعیین شده و آفت محسوب می‌گردند، از دیگر نیازهای مدیریت کنترل تلفیقی آفات به‌شمار می‌رود. در این برنامه شیوه‌های کنترل در برنامه عملی و اجرایی قابل توصیه است که ضمن کاهش جمعیت آفات و رساندن خسارات به زیر سطح زیان اقتصادی در مقایسه با سایر روش‌ها، کمترین عارضه نامطلوب زیست‌محیطی را دارا بوده و از نظر اقتصادی مقرون به‌صرفه می‌باشد. برنامه مدیریت کنترل تلفیقی آفات صنوبر در استان‌های شمالی کشور مبتنی بر تحقیقات و بررسی‌هایی است که روی گونه‌ها و کلن‌های مختلف صنوبر به‌عمل آمده است. در نتیجه این بررسی‌ها بخشی از فون‌ بندپایان صنوبر که بالغ بر 200 گونه است در  این منطقه جمع‌آوری و شناسایی شده است. به‌علاوه، مهمترین آفات صنوبر در این منطقه مشخص شده‌اند. پروانه گال‌زای صنوبر و پروانه زنبورد مانند، کرم سفید ریشه و پروانه کرم‌جگری به‌عنوان آفات چوب‌خوار Melolontha، Paranthrance tabaniformis Rott، Cossus cossus Melolontha سنک صنوبر Monosteria unicostata، شته ساقه صنوبر Pterocomma populnea، به‌عنوان آفت مکنده و سوسک برگ‌خوار صنوبر Melesoma populi L. و گونه‌های پروانه‌ای Amorpha populis و Dicranura= (Cerura) Vinula و Nycteola asiatica و Gypsonema aceriana از برگ‌خواران مهم صنوبر در این منطقه تعیین شده‌اند. زیست‌شناسی و چرخه زندگی، رفتار تغذیه‌ای و تغییرات فصلی انبوهی جمعیت برخی از آفات مهم صنوبر نظیر Paranthrance tabaniformis Rott، پروانه توری تبریزی  Nycteola asiatica و شته ساقه صنوبر (Kalt) populeum Pterocomma و زنبور برگ‌خوار صنوبر Steraunematus compressicornis در استان‌های گیلان و مازندران مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. گونه‌هایی از دشمنان طبیعی آفات صنوبر متعلق به خانواده‌های Chrysopidae و Miridae و Coccinellidae، Anthocoridae در منطقه شناسایی شده و کارآیی برخی از آن‌ها نظیر کفشدوزک کروی Oenopia conglobate L. و بال‌توری سبز Chrysoperla carnea روی سنک صنوبر و شته‌های صنوبر بررسی شده‌اند. این بررسی‌ها زمینه‌های استفاده عملی و کاربردی و یا از آن‌ها به‌عنوان ابزارهای کنترل بیولوژیک در تلفیق با سایر روش‌های کنترل فراهم نموده است. بررسی‌های صحرایی و آزمایشگاهی انجام شده در زمینه شناسایی گونه‌ها و کلن‌های مقاوم صنوبر در برابر آفات اقتصادی و مهم نظیر Paranthrance tabaniformis Rott در استان گیلان، حاکی از وجود درجات مختلفی از حساسیت تا مقاومت گونه‌ها و کلن‌های مختلف صنوبر در برابر این آفات می‌باشند. با توجه به مجموعه اطلاعات موجود که از طریق بررسی منابع، ارتباط با سازمان‌های اجرایی و نتایج چندین طرح تحقیقاتی که در زمینه آفات و بیماری‌های صنوبر در استان‌های مختلف کشور از جمله استان‌های گیلان و مازندران به‌عمل آمده، در این مقاله با مرور فون بندپایان صنوبر و آفات مهم آن در استان‌های شمالی کشور به معرفی اجمالی پاره‌ای از خصوصیات مهم بیولوژیک آفات مهم صنوبر در شمال کشور پرداخته می‌شود و در پایان دستورالعمل و برنامه‌ای عملی برای کنترل آفات مهم صنوبر که خسارت آن‌ها بیشتر از سطح زیان اقتصادی برآورد می‌شود، ارایه می‌گردد.